Sinds januari 2025 is de mobiele brigade van start gegaan binnen de Gelderse jeugdalliantie, als een van de twee diensten van de essentiële functies. De mobiele brigade is een team van zorgprofessionals en ervaringsdeskundigen die in een casus naast de behandelaren komt staan. Maar wat doet deze brigade precies? Wanneer is het passend om hen in te schakelen? En wat zijn de eerste ervaringen?
De mobiele brigade is ontstaan vanuit een urgente behoefte: jongeren binnen de (hoog) specialistische jeugdzorg die dreigen vast te lopen, vaak na meerdere pogingen om passende hulp te bieden. “We worden meestal ingeschakeld op het moment dat professionals zeggen: ‘We hebben alles geprobeerd en we weten het niet meer’ – maar liever nog nét daarvoor,” vertelt Emilie Deseine - Martin, de contactpersoon van de mobiele brigade.
De mobiele brigade is geen crisisdienst of extra behandelaar, maar een tijdelijk ingeschakelde denktank van hulpverleners die aanvullende expertise inbrengen. In regionale teams werken onder andere zorgprofessionals en ervaringsdeskundigen samen. Daarmee bieden ze een breed perspectief op een vastgelopen casus.
“We willen de juiste hulp naar het kind brengen, en niet het kind wéér verplaatsen omdat er ter plekke geen passende hulp is.”
Snel, maar doordacht
Een van de sterkste punten van de brigade is volgens de eerste ervaringen de snelheid waarmee zij kunnen schakelen. “Er zijn in principe geen wachttijden. Dat maakt dat we in een vroeg stadium met iedereen om tafel kunnen.” De betrokkenheid van de jongere zelf is daarin essentieel, net als het betrekken van de groep waar de jongere verblijft.
Het team werkt altijd in samenwerking met bestaande hulpverlening. De mobiele brigade neemt de regie niet over maar voegt tijdelijk iets toe dat ontbreekt: tijd, ruimte en andere expertise. “We bekijken met iedereen wat er al gedaan is, wat ontbreekt en wat er echt nodig is. Soms is het toevoegen van een bepaalde expertise voldoende. Soms moet het perspectief veranderen.”
Geen ‘spoedteam’
Een hardnekkige misvatting is dat de brigade een soort ‘spoedteam’ zou zijn. “We zijn geen interventieteam dat alles uit de kast trekt om een crisis te bezweren. Als er al sprake is van paniek, zijn we eigenlijk te laat. Onze meerwaarde zit juist in het moment vóór de crisis – in de pauzeknop.” Die pauze houdt in: even stilstaan, herijken en het probleem opnieuw bekijken met frisse ogen.
Signalen dat het tijd is voor zo’n pauze zijn bijvoorbeeld een jongere die zich veel terugtrekt, vaker spijbelt of meer blowt. “Als je denkt: we hebben van alles geprobeerd, maar het lukt niet om het gedrag te duiden en te zorgen voor een positieve gedragsverandering; dan is dat hét moment om het RET te bellen.”
Wegwijzer, geen overnemer
De mobiele brigade werkt als een wegwijzer: ze brengen in kaart wat nodig is, wijzen op ontbrekende schakels en helpen om die te verbinden. De zorgaanbieder, gemeente of (gezins)voogd blijft altijd betrokken. “We zorgen ervoor dat de communicatie onderling beter loopt. We bevragen, spiegelen en kijken neutraal mee. Daarna stapt de mobiele brigade er ook weer uit.”
Die neutraliteit is essentieel. “Soms zit een hulpverlener er zo diep in, met alle beste bedoelingen, dat het moeilijk wordt om met afstand te kijken. Wij brengen even dat frisse perspectief. Daarna geven we het weer terug.”
Grenzen en toekomst
De inzet van de mobiele brigade vraagt ook iets van de betrokken professionals: openheid, duidelijkheid in verwachtingen en bereidheid om te reflecteren. “Het werkt alleen als iedereen aan tafel wil meedoen.”
Hoewel de ervaringen tot nu toe positief zijn, blijft het een lerend systeem. “We moeten samen leren wat werkt en wat niet. En ook: verdragen en vertragen. Want niet alles is direct oplosbaar.” Voorlopig ligt de focus op jongeren die niet thuis wonen, met als doel het voorkomen van gesloten of onvrijwillige doorplaatsingen. Vragen over thuiswonende jongeren kunnen al wel bij het RET terecht, maar de inzet van de mobiele brigade is daar (nog) niet gegarandeerd.
De mobiele brigade is een belangrijke schakel in complexe jeugdzorgtrajecten. Hun kracht zit in het tijdelijk versterken van het bestaande netwerk, het brengen van rust en overzicht en vooral: het samen zoeken naar wat écht nodig is om een jongere op zijn plek te houden. Een aanmelding voor de mobiele brigade kan door de verwijzer worden ingediend via het RET.